Podstawy budowy i podział amunicji wg przeznaczenia
Poniższe treści były już publikowane w innych moich artykułach. Tutaj przedstawiam je w zestawieniu, które można określić "podstawami podstaw".
Kolejne artykuły będą rozwijać poszczególne zagadnienia.
BUDOWA AMUNICJI - PODSTAWY
Zasadniczo amunicja strzelecka jest amunicją scaloną (za pomocą łusek), ze spłonkami umieszczonymi centralnie (osiowo) lub rzadziej o zapłonie bocznym.
Przeanalizujmy schemat budowy ogólnej przykładowego naboju.
Ilustracja 1: Schemat budowy typowego naboju [1]
Ilustracja 2: Nabój pistoletowy i jego przekrój [2]
Elementy naboju
Pocisk w przypadku amunicji kulowej jest nie tylko elementem rażącym ale również uszczelnia samodzielnie przewód lufy.
Proch stanowi źródło energii, która jest wykorzystywana do wprawienia w ruch pocisku i ewentualnie zadziałania automatyki broni.
Łuska przede wszystkim uszczelnia układ lufowy podczas strzału. Ścianki łuski odkształcają się pod wpływem ciśnienia przylegając do powierzchni komory nabojowej i zapobiegają wypływowi gazów prochowych do tyłu. Kolejną funkcją jest ustalanie położenia naboju w komorze nabojowej. Ponadto łuska stanowi element, który łączy wszystkie pozostałe w całość, jest pojemnikiem na proch chroniącym go przed czynnikami zewnętrznymi.
Spłonka jest element zapłonowym dla prochu. Wykorzystując odpowiednio dobrany materiał wybuchowy pod wpływem uderzenia iglicy detonuje i przez kanalik (kanaliki) w łusce zapala proch.
Jak wiadomo istnieje bardzo duża różnorodność amunicji strzeleckiej. Mimo to większość naboi nie różni się wcale podstawowymi elementami, a jedynie ich wymiarami (pociski, łuski, czasem spłonki) lub składem chemicznym (spłonki, prochy). Wyjątek stanowią tu naboje do strzelb (śrutowe), które mają inną, charakterystyczną budowę.
Porównajmy przykładowe naboje pistoletowy, karabinowy i śrutowy.
Ilustracja 3: Schemat budowy typowych naboi. Od lewej: pistoletowy, karabinowy, śrutowy [1]
Naboje śrutowe
Naboje śrutowe, ze względu na to, że wystrzeliwują na raz większą ilość pocisków, posiadają bardziej złożoną budowę. Każda ze śrucin ma średnicę znacznie mniejszą niż kaliber lufy dlatego potrzebny jest dodatkowy uszczelniacz. Tym elementem jest koszyk lub przybitka.
Ilustracja 4: Przekrój typowego naboju śrutowego. 1 - łuska, 2 - śrut, 3 - koszyk, 4 - proch, 5 - spłonka, 6 - denko, 7 - okucie [2]
Koszyk to element plastikowy łączący rolę uszczelniacza i jednocześnie obejmujący śruciny ramionami tworzącymi walec zapobiegający tarciu śrutu o ścianki lufy. Tym sposobem koszyk zabezpiecza lufę przed zaołowieniem i utrzymuje śrut stosunkowo zwarty na krótkim początkowym odcinku lotu.
Przybitki z kolei były stosowane zanim technologia tworzyw sztucznych pozwalała na produkcję koszyków. Wykonywane były głównie w formie grubych filcowych krążków. Obecnie pozostały one w użyciu razem z nabojami kulowymi różnego typu, oraz czasami w przypadku amunicji śrutowej, głównie bojowej ze względu na to, że koszyk skręca po strzale w trudnym do przewidzenia kierunku i sam może być elementem rażącym, co stanowi niebezpieczeństwo dla osób w bezpośredniej bliskości strzelającego (jego kompanów).
Kolejna różnica to ta, że naboje śrutowe w przeciwieństwie do karabinowych (i innych kulowych), posiadają łuski plastikowe. Mosiężne są obecnie wielką rzadkością. Wcześniej popularne były łuski papierowe. W przypadku strzelb jest to zupełnie wystarczające ze względu na znacznie niższe ciśnienia panujące w lufie. Z drugiej jednak strony takie rozwiązanie wymaga zastosowania osobnego denka (obecnie najczęściej jest to nierozłącznie umieszczony w łusce gruby krążek z plastiku posiadający otwór w którym umieszczana jest później spłonka).
Podział amunicji ze względu na przeznaczenie
Istnieje bardzo wiele sposobów i kryteriów podziału amunicji. Przedstawię w skrócie jedno z podstawowych.
Ilustracja 5: Podział amunicji ze względu na przeznaczenie [1]
Ze względu na przeznaczenie wyróżniamy amunicję:
bojową – w tym amunicję podstawową służącą do rażenia celów oraz pomocniczą np. oświetlającą, agitacyjną, zagłuszającą, obezwładniającą etc.;
szkolną – czyli służącą do nauki budowy amunicji bojowej, np. przekroje;
treningową – nieposiadającą cech bojowych ale zachowującą gabaryty wersji bojowej, służącą do treningów (ładowanie magazynków, treningi bezstrzałowe, usuwanie zacięć etc.);
Ilustracja 6: Przykłady amunicji różnego przeznaczenia. Od lewej: nabój bojowy, ćwiczebny - ślepy, treningowy [2]
ćwiczebną – o działaniu znacznie zredukowanym w stosunku do wersji bojowej. Umożliwia to prowadzenie ćwiczeń na zmniejszonych strzelnicach, przygotowywanie personelu, zmniejszenie kosztów treningu itp. Do tej grupy zaliczamy między innymi amunicję ślepą i o zmniejszonym zasięgu;
kontrolno-pomiarową – służącą kontroli elementów broni lub amunicji (np. wzorce wykonane w bardzo rygorystycznych tolerancjach);
Ilustracja 7: Przykład zastosowania amunicji kontrolno-pomiarowej do sprawdzenia komory nabojowej [2]
do badań – wykorzystywaną do prowadzenia różnego typu eksperymentów i badań. Są to między innymi naboje o podwyższonym ładunku/ciśnieniu, z otworami do umieszczenia czujników, z pociskami ułatwiającymi pomiary parametrów lotu i nieskończenie wiele innych.
Źródła grafiki: 1. Wykonanie własne.
2. Internet.
