Celność broni. 2.1 - Dłuższa lufa strzela gorzej?

Jednym z największych gniazd mitologii strzeleckiej pozostaje kwestia celności broni palnej. Każdy strzelec chce strzelać celnie. Niezależnie od rodzaju strzelectwa, które uprawia. Stąd wielu z nas poszukuje metod poprawy celności oddawanych strzałów.

Czy jednak mówiąc o celności zawsze mamy na myśli to samo pojęcie?

Uważam, że tak nie jest. Część osób z uporem maniaka wiąże celność niemalże wyłącznie z bronią. Osoby o większym doświadczeniu wiedzą, że za skutek strzału odpowiada zespół strzelec-broń-amunicja. Prowadzone są więc badania na temat poprawiania osiągów zawodników, amunicji i broni. W przypadku czynnika ludzkiego są to w dużej mierze kwestie osobnicze, a więc nie do końca uniwersalne. Jeśli chodzi o broń i amunicję – przeciwnie. Kwestie techniczne są niemalże jak prawo, które dotyczy wszystkich egzemplarzy broni w ten sam sposób. Łatwiej jest, w związku z tym, badać, opisywać i poprawiać możliwości broni i amunicji, niż wytrenować strzelca.

Artykuł ten wziął początek od irytującego mnie przekonania, że długość lufy broni palnej wpływa na jej celność na zasadzie "im dłuższa lufa tym lepiej". Jest to kompletna bzdura, którą chcę wyjaśnić. Przy okazji zacząłem przypominać sobie różne podobne kwestie i w końcu pomyślałem, że warto napisać dłuższy tekst na temat parametrów broni wpływających na jej celność.

Szukając dodatkowych informacji, analizując jakie kwestie należy podjąć i sprawdzając, czego strzelcy chcieliby się dowiedzieć, wziąłem do ręki bardzo dobrą książkę pana profesora Ejsmonta zatytułowaną „Celność broni strzeleckiej”. Z treścią zasadniczo się zgadzam. Natomiast najważniejsze jest to, że książka została bardzo dobrze zaplanowana.

W związku z tym postanowiłem rozpocząć serię materiałów na temat celności broni czerpiąc z tejże książki ale bazując, w maksymalnym możliwym stopniu, na swojej wiedzy, doświadczeniach i prowadzonych badaniach.

Część 2.1 Długość i średnica lufy

Podstawowym elementem mającym wpływ na celność broni strzeleckiej jest lufa.

Ilustracja 1: Lufa precyzyjna do broni automatycznej [1]

Jednak mnogość parametrów jakie możemy w lufie badać, pod kątem uzyskania najlepszej celności, potrafi zaskoczyć. Jest ich naprawdę sporo. W związku z tym podzieliłem temat na kilka części, które będą się kolejno pojawiać.

Nie wiem skąd w społeczności strzeleckiej panuje pogląd, że im lufa jest dłuższa, tym celniejsza. Słyszałem to, we wszystkich możliwych subkulturach strzeleckich, łącznie z ASG. Oczywiście nikt nie ma na to dowodów, ani nawet nie umie podeprzeć swojego twierdzenia dowolny argumentem. Od razu zaznaczam też, że długość linii celowniczej to inny temat i proszę jej do tego nie mieszać. Mówimy o lufie. Samej, wyizolowanej.

Więc skąd taki pomysł? Nie wiadomo.

Jakie są fakty?

Prawda jest taka, że długość lufy nie wpływa na celność strzału w taki sposób, jak powyżej opisany. Mało tego! Dłuższa lufa może być mniej celna od krótszej!

Teraz po kolei. Lufa służy do nadania pociskowi kierunku, prędkości postępowej i (zazwyczaj) obrotowej. Im dłuższą mamy lufę, tym większą prędkość wylotową pocisku. Jest to korzystne i czasami wpływa na uzyskanie lepszego wyniku strzelania, dlatego że pocisk o większej prędkości jest mniej podatny na wiatr i leci bardziej płasko, czyli zmniejsza lekko błędy oceny prędkości wiatru i błędy oceny odległości.

Z drugiej jednak strony dłuższa lufa, która nie może być nieograniczenie ciężka, ma zazwyczaj mniejszą sztywność, bo jest cieńsza. To powoduje, że naturalne ugięcie lufy pod własnym ciężarem i późniejsze drgania przy strzale, są potęgowane. Zjawisko to wpływa negatywnie na celność strzału, gdyż wylot lufy zakreśla kształt łuku lub półksiężyca (większa prędkość i amplituda niż w lufie sztywniejszej) i pocisk może opuścić lufę w innym momencie jej ruchu, niż poprzedni lub kolejny wystrzelony pocisk.

to powiększenie rozrzutu, często o wartości większej, niż korzyść wynikająca z lekkiej kompensacji błędów opisanej wyżej.Powoduje

Odpowiedzią na niekorzystne drgania jest dobór amunicji i pewne zabiegi rusznikarskie ale o tym w przyszłości.

Wracając do lufy, wydłużenie zwiększa tylko prędkość pocisku, która z kolei lekko kompensuje błędy. Jednocześnie zwiększają się drgania lufy, jeśli wydłużeniu nie towarzyszy pogrubianie. Te drgania są dla celności znacznie gorsze, niż zysk z odrobinę większej prędkości początkowej pocisku.

Powyższe zjawiska zostały również opisane we wspomnianej na wstępie książce.

Ilustracja 2: Jak widać na wykresie - przyrost prędkości postępowej pocisku, w funkcji długości lufy, jest raczej mały [2]

Pamiętam, że w jednym wywiadzie założyciel firmy Accuracy 1st, która szkoli w strzelaniach długodystansowych, opowiadał o ich własnych testach. Skracali lufy o cal i testowali. Później znowu. Większość luf wykazała najlepszą celność przy 20 calach długości. Jest to mniej niż zazwyczaj posiadają karabiny precyzyjne.

Ilustracja 3: Założyciel Accuracy 1st Todd Hodnett [YT]

Wniosek był taki, że lepiej mieć lufę krótszą ale sztywniejszą.

Średnica lufy

No właśnie – sztywna lufa to zazwyczaj lufa gruba. Trudno jest uzyskać dużą sztywność lufy inaczej niż, przez jej pogrubienie. Zwłaszcza kiedy przyjęło się za zasadę stosowanie luf pływających (nie dotykają broni nigdzie, tylko w punkcie zamocowania do komory zamkowej).

Trochę inne podejście towarzyszyło konstruktorom wcześniejszych modeli karabinów precyzyjnych, np. Walthera WA2000. Tam lufa była na końcu zamocowana do wspornika i tym samym usztywniona.

Ilustracja 4: Widoczne wsporniki w końcowej części lufy karabinu Walther WA2000 [YT]

Niestety dzisiaj stosuje się lufy swobodne i chcąc je usztywnić popełniane są czasem okrucieństwa rusznikarskie takie, jak w karabinach do konkurencji Benchrest.

Ilustracja 5: Karabin typu rail gun - naprawdę sztywna lufa... [3]

Podsumowanie

Dłuższa lufa nie strzela celniej. Czasem nawet mniej celnie.

Ważniejsza jest sztywność lufy ale należy pamiętać, że przesadne pogrubianie mocno zwiększa masę, a efekt na tarczy może być niewspółmierny.

Praktycy twierdzą, że lepsze są lufy krótsze ale sztywniejsze. Również mój znajomy - rusznikarz, handlujący bronią, relacjonował mi strzelanie, na którym dwa karabiny jednej marki konkurowały ze sobą pod względem celności. Ten z krótszą lufą radził sobie lepiej.

Dlaczego w takim razie karabiny snajperskie mają długie lufy?

Ponieważ snajper potrzebuje dużej prędkości pocisku, żeby posiadał on dużą energię kinetyczną i mógł skutecznie razić cel. To jest ważny powód wydłużenia lufy w broni bojowej.

Materiał filmowy:

Źródła grafiki:

[1]http://shopwilsoncombat.com/images/TR-308SS20F-10_1.jpg [2]http://accurateshooter.net/Blog/308cut03op.png [3]http://accurateshooter.net/Blog/carnell2x1000.jpg