Jak kupić amunicję tanią i dobrą? Cz. I - karabin, karabinek, sztucer

Kwestia nabywania amunicji polega często na tym że po wydaniu pieniędzy na broń chcielibyśmy relatywnie tanio kupować naboje. Pojawia się jednak pytanie czy tania amunicja będzie bezpieczna dla broni i zachowa niezbędne parametry techniczne.

Opierając się na powiedzeniu, że biednych ludzi nie stać tanie rzeczy - spodziewamy się, że lepiej kupić droższą amunicję, niż ryzykować uszkodzenie broni, której naprawa będzie bardzo kosztowna.

Czy jednak zawsze musi tak być?

Przeanalizujmy ogólne zasady doboru amunicji i parametrów, na które należy zwracać uwagę.

Amunicja: dobra lub tania

Bardzo tania amunicja niestety nigdy nie będzie dobra.

Ale amunicja bardzo dobra nie musi być droga.

Na ten stan rzeczy składa się wiele czynników. Większość z nich skupia się obrębie jakości komponentów oraz powtarzalności procesu produkcyjnego.

Oczywiście inne podejście należy zastosować do broni krótkiej i długiej oraz automatycznej i powtarzalnej, a także precyzyjnej i tej, która nie musi być bardzo dokładna ale musi działać niezawodnie.

Sztandarowymi dowodami na te podziały jest to, że najlepsi zawodnicy strzelań długodystansowych sami wykonują amunicję do swojej konkretnej broni oraz to, że jeszcze nie tak dawno temu w grupach szturmowych przeznaczonych do walki w budynkach zdarzało się, że pierwszy operator posiadał rewolwer - jako broń niewrażliwą na amunicję w kwestii zacięć i innych problemów.

Aby artykuł był w miarę jasny podzielony został na dwie części: o amunicji karabinowej i pośredniej oraz pistoletowej i rewolwerowej. Pozostałe szczegóły zostaną omówione wewnątrz obu kategorii.

I Amunicja karabinowa i pośrednia.

Po pierwsze przeznaczenie.

Nie jest możliwe dokonanie jakiejkolwiek analizy, bez określenia warunków i założeń. Zupełnie inne wymagania będziemy stosować do broni automatycznej - inne do powtarzalnej.

Proponuję trzy popularne dziedziny wykorzystania omawianej amunicji, jako przykłady do analizy:

Strzelania dynamiczne - broń automatyczna, krótkie dystanse.

Strzelania myśliwskie - broń powtarzalna, średnie dystanse.

Strzelania precyzyjne - broń powtarzalna, długie dystanse.

Strzelania dynamiczne

Broń automatyczna.

Pierwszym kryterium oceny amunicji dla broni automatycznej będzie niezawodne działanie automatyki. Naboje do takiej broni, muszą dać odpowiednio silny impuls całkowity, żeby nastąpiło pewne przeładowanie broni (cykl automatyki). Co więcej, amunicja powinna posiadać zapas energetyczny, który pozwoli działać broni pewnie, nawet po zabrudzeniu lub w złych warunkach środowiskowych.

Drugą sprawą jest mocne osadzenie pocisku. Z reguły nie ma z tym problemów ale należy wspomnieć o fakcie, że amunicja w broni automatycznej jest dosyłana dość agresywnie. Następuje to przy sporej prędkości i pod dużymi kątami. W trakcie takiego dosyłania nabój opiera się pociskiem o wślizg, a później o powierzchnię boczną komory nabojowej. Powoduje to obciążenia boczne i słabo osadzony pocisk mógłby stracić osiowość z łuską lub nawet poluzować się i wsunąć się do łuski lub z niej wysunąć.

Ostatnia sprawa to łatwość usunięcia łuski po strzale. W bieżącej produkcji zasadniczo ten problem nie występuje. Łuska po strzale powinna wracać sprężyście do rozmiaru odrobinę mniejszego niż wymiar komory nabojowej, żeby nie powodować zbytniego tarcia.

Krótki dystans strzału.

W związku z niewielką odległością strzału możemy uznać rozrzut amunicji za mało ważny. O ile bowiem rozrzut wielkości 5 - 10 cm na dystansie 100 m jest wynikiem bardzo słabym, to przy strzałach w szybkim tempie na dystansach 10 - 30 m będzie kompletnie bez żadnego znaczenia.

Wybór amunicji: tania amunicja cywilna lub amunicja wojskowa z dopuszczeniem na użytek cywilny.

Sprawdzenie: kupno małej ilości amunicji różnego pochodzenia i sprawdzenie działania broni przy szybkim strzelaniu.

Strzelania myśliwskie

Broń powtarzalna.

W broni powtarzalnej nie musimy się przejmować tym, czy wybrana amunicja będzie w stanie przeładować naszą broń. Mniejsze są również obciążenia amunicji przy dosyłaniu.

Na co zwracać uwagę? Po pierwsze na długość łuski. Obecnie amunicja jest zunifikowana wg wspólnych norm międzynarodowych i problem praktycznie nie istnieje. Jednak każdy kto elaboruje amunicję wie, że broń powtarzalna może sprawić problem. Jeśli łuska była wyprodukowana w górnej normie wymiarowej dla długości lub rozciągnęła się po strzale i jest ponownie zaelabrorowana - to możemy mieć trudność z zamknięciem broni łamanej lub zamka w repetierze .

Ważne jest też łatwe usuwanie łusek po strzale (opisane wyżej).

Jeżeli broń posiada dobrą lufę lub chcemy maksymalnie przedłużyć jej żywotność - należy zwrócić uwagę na jakość komponentów amunicji, w tym płaszcze, spłonki i proch (opisane szerzej w części ogólnej - poniżej).

Pozostałe parametry są zasadniczo obojętne dla samej broni.

Średnie dystanse.

Szukając odrobinę lepszych parametrów skupienia strzałów możemy wykorzystać najprostszą i najskuteczniejszą metodę (wyłączając samodzielną elaborację) - wybór amunicji o najlepszym skupieniu.

Wybór amunicji: średnia lub niższa półka cenowa.

Sprawdzenie:

Należy sprawdzić kilku producentów amunicji i kilka jej odmian (w tym z różną masą pocisku).

Jeżeli mamy zdefiniowaną masę pocisku, jakiej chcemy używać to dobrze. Jeżeli nie - to koniecznie trzeba to zrobić. Każda lufa ma określony skok bruzd. Dla danego naboju (kaliber, prędkość) i skoku bruzd określony jest przedział masy pocisków, które będą należycie stabilizowane na torze lotu.

Druga kwestia, wśród myśliwych, to parametry rażenia zwierzyny przez dany pocisk.

Powyższe dwa kryteria powinny doprowadzić nas do wyłonienia pewnego zakresu masy dla naszych pocisków.

Średni dystans nie wymaga dużej precyzji. Wybierzmy więc kilka tańszych typów amunicji różnych producentów i jeśli to możliwe - kupmy po 5 sztuk danej amunicji.

Z takich zestawów strzelamy do opisanych tarcz w taki sposób, że jeden nabój strzelamy poza tarczę, a cztery najbardziej powtarzalnie jak umiemy. Jeżeli ktoś uważa, ze stres go nie dotyczy i strzela dobrze, to może kupić po 4 naboje.

Szczegółem strzelania jest to jak będziemy używać broni. Jeśli do polowania to zazwyczaj oddajemy jeden strzał z zimnej lufy. Tak też powinien wyglądać test. Strzał - ostygnięcie lufy (5 - 10 minut minimum) i dopiero kolejny strzał.

Po sprawdzeniu rozrzutu wszystkich rodzajów amunicji wybieramy najlepszą i zapisujemy numer partii z której pochodzi dana paczka (właściwie, jeśli uda się kupić amunicję na sztuki to należy zrobić to w sklepie). DLaczego? Bo partie amunicji danego producenta mogą znacząco się różnić.

Strzelania precyzyjne

Broń powtarzalna.

Jak wyżej.

Długie dystanse.

Jeżeli nie elaborujemy amunicji samodzielnie, tylko kupujemy, a takie jest założenie - wykorzystamy tu tę samą metodę, co w przypadku średniego dystansu strzału.

Wybór amunicji: średnia lub wyższa półka cenowa.

Sprawdzenie: Tak jak w przypadku średniego dystansu ale z drobnymi różnicami.

Musimy mieć jasno określoną masę pocisku, którego będziemy używać. Jeśłi mamy tylko zakres, to najlepiej nastawić się na duży test albo dwa - jeden do dobrania masy pocisku, a dopiero drugi - strzelanie nabojami różnych producentów z pociskami o danej masie.

Wybieramy tylko amunicję pełnopłaszczową. Ze szczególnym uwzględnieniem tej posiadającej płaszcz zawijany od dna pocisku (można ją poznać po małym wgłębieniu na wierzchołku pocisku).

Taka amunicja posiada lepsze parametry balistyczne przez kontrolowane zachowanie w lufie (brak nadtapiania ołowiu, które wpływa na wyważenie i powtarzalność odchyłek masowych etc.) oraz jest staranniej wykonywana pod kątem strzelań precyzyjnych.

Co więcej - należy zwrócić bezwzględnie uwagę na jakość komponentów (o tym poniżej).

KOMPONENTY AMUNICJI

Amunicja wojskowa z dopuszczeniami.

Prawdopodobnie jest to najtańsza dostępna amunicja. Nie nadaje się jednak do każdej broni.

Ilustracja 1: Często spotykane charakterystyczne etykiety amunicji powojskowej. Widoczne dopuszczenie przez C.I.P. [3]

Po pierwsze sprawdźmy, czy nasza broń jest przystosowana (zwłaszcza komora nabojowa) do danej amunicji. Standardy wojskowe są czasem inne niż cywilne.

Po drugie komponenty, tolerancje i dodatki.

Pociski

Płaszcze w pociskach amunicji wojskowej bywają wykonywane ze stali platerowanej mosiądzem.

W odróżnieniu od płaszczy mosiężnych są one twardsze. Gorzej dopasują się do lufy i z racji tego mogą doprowadzać do jej szybszego zużycia. Głównymi przyczynami jest tu większe obciążenie mechaniczne przy przetłaczaniu twardszego i słabiej dopasowanego pocisku. Druga sprawa to erozja gazodynamiczna, która będzie wzmożona przez mniejszą szczelność układu lufa-pocisk, wywołaną również mniejszą elastycznością takiego płaszcza.

Lufy broni wojskowej są produkowane z naciskiem na ich trwałość i odporność. Lufy w broni cywilnej, zwłaszcza precyzyjnej, projektuje się z priorytetem uzyskania lepszych parametrów strzału. Technologia zabezpieczająca lufę często pogarsza celność. Mamy więc wybór - precyzyjna lufa lub dokładna lufa.

Wyjaśnienie jest przesadne ale oddaje sens, który możemy w skrócie zamknąć w takie zdanie: amunicja wojskowa jest przystosowana do broni wojskowej (lub odwrotnie).

Jeśli używamy broni wojskowej to w porządku. Jeśli nie - warto przemyśleć, czy ta amunicja to dobry wybór.

Przy strzelaniach na krótkim dystansie pogorszenie parametrów lufy niczego nie zmieni. Nie zauważymy różnicy. Natomiast do strzelań precyzyjnych zdecydowanie nie należy używać takich naboi.

UWAGA:

Swojego czasu na polskim rynku krążyła amunicja wojskowa 7,62x39 mm. Ten nabój w pocisku zwykłym posiada rdzeń stalowy, który jest zabroniony do użytku cywilnego w naszym prawie. Zanim policja odkryła ten oczywisty fakt, minęły długie lata ale obecnie jest nagonka na te naboje i nikt nie przyjmuje tłumaczenia “takie mi sprzedano - idźcie zamknąć sklep”. W interesie każdego strzelca leży pilnowanie swoich spraw. PS. Może to dotyczyć również innych rodzajów amunicji wojskowej, jak 7,62x54 mm R.

Ilustracja 2: Ucywilizowana wersja amunicji wojskowej. Zawiera między innymi spłonki, które nie powodują tak silnej korozji [6]

Proch

Jeżeli chodzi o sam proch to trudno stawiać tu wymagania. Nie jesteśmy w stanie go zbadać inaczej niż przez wystrzał.

To na co możemy zwrócić uwagę to zabrudzenia, które pozostawia. Jeśli mamy nadmiar nagaru lub niedopałki prochu, to możemy użyć takiej amunicji do strzelań na krótki, średni dystans ale na pewno nie na daleki. Parametry spalania będą się najprawdopodobniej różniły w każdym kolejnym naboju.

Drugą kwestią jest konieczna wzmożona dbałość o broń, po użyciu takiej amunicji. O ile nie spodziewam się tak agresywnych resztek chemicznych, które już po strzale zaczną wżerać się w lufę, to jednak warto czyścić broń szybko i dokładnie po kontakcie z “brudzącą amunicją”.

Spłonki

Wojskowa amunicja na rynku cywilnym to serie, które są bardzo stare, więc należy liczyć się z agresywnymi chemicznie spłonkami starego typu.

Wśród czynników chemicznych spłonka jest w największym stopniu odpowiedzialna za resztki powodujące korozję lufy.

Trzeba, więc zachować wszelkie kanony czyszczenia broni po strzelaniu taką amunicją.

Tolerancje wykonania, ciśnienia i dodatki.

Amunicja wojskowa uchodzi za silniejszą i bardziej niszczycielską. Również pod kątem ciśnienia maksymalnego. Nie jest to do końca prawda, o czym pisałem we wszystkich artykułach z serii zamienności amunicji standardu NATO.

Należy jednak liczyć się z tym, że nie jest to amunicja delikatna.

Często naboje wojskowe są wykonywane tak, żeby pasowały i odpalały z zabrudzonej komory nabojowej. Widziałem kiedyś przypadek kiedy bardzo dobra, precyzyjnie wykonana broń, nie odpaliła takiego naboju. Odpalił go za to Glock, który wszystko przełknie.

Możliwe, że jedną z przyczyn był dodatek w postaci lakieru uszczelniającego dodatkowo połączenie pocisk-łuska. Nie każda broń to lubi.

Nie ma znaczenia lakierowanie spłonek ale utrudnia ono czyszczenie, bo odpryski lakieru wchodzą w kanał iglicy.

Łuski

Z bliżej nieuzasadnionych przyczyn łuski wojskowe najczęściej posiadają gniazda pod spłonki Berdan. Nie nadają się tym samym do elaboracji. Jeśli, więc zamierzasz zbierać łuski, to ta amunicja nic Ci nie da.

Na rynku cywilnym stanowią one mniejszość ale również się zdarzają. Warto zwrócić uwagę, jeśli planujemy elaborację.

Druga sprawa - łuski stalowe. Są tańsze. Stal jest tańsza. Żeby taka łuska była bezpieczna dla komory nabojowej pokrywa się ją lakierem piecowym lub podobną technologicznie warstwą. Nie powodują one problemów, a przynajmniej nie spotkałem się z żadnymi głosami na ten temat.

Obecnie nawet dobra amunicja bywa elaborowana w stalowej łusce.

Niemniej jednak nie wykorzystamy takiej łuski do elaboracji amunicji.

Cywilna

Pociski

Po pierwsze musimy określić rodzaj pocisków.

Poza strzelaniami myśliwskimi, gdzie używa się półpłaszczowych pocisków ekspansywnych, pozostałe strzelania wykonuje się amunicją pełnopłaszczową.

Dla dystansów dalekich warto szukać jednak specjalnego rodzaju pocisków. Zwłaszcza wspomnianych już, z płaszczem zawijanym od dna.

Bywa, że takie pociski są osadzane e relatywnie taniej amunicji, a dają bardzo przyzwoite parametry skupienia strzałów.

Ilustracja 3: Relatywnie tania amunicja z dobrymi pociskami, w stalowych łuskach ze spłoną typu Berdan [2]

Warto również eksperymentować z pociskami o specjalnych właściwościach balistycznych, czyli po prostu z droższymi. Są one wykonane bardziej powtarzalnie, co ma bardzo duże znaczenie ale przede wszystkim mają poprawione współczynniki balistyczne i inne parametry. Niestety opis pocisków precyzyjnych to zbyt duży temat, żeby ująć go w tym miejscu.

Płaszcze

Odnośnie płaszczy możemy przyjąć uwagi dotyczące amunicji wojskowej.

Jak na razie do karabinów nie widać pocisków ołowianych, malowanych proszkowo, ani tego typu udziwnień.

Jedyna wersja tańszych pocisków, to miedziowane galwanicznie. Tak zwane CMJ. Na tyle, ile pozwala mi stwierdzić osobiste doświadczenie - nie przysparzają one problemów z zabrudzeniem broni.

Inna kwestia to reakcja broni automatycznej na taki wynalazek. W przeciwieństwie do klasycznego płaszcza mogą one być bardziej miękkie i powodować niższe opory przetłaczania przez lufę. To może z kolei wpłynąć na słabszy impuls dla zespołu automatyki broni. W efekcie mogą pojawić się sporadyczne zacięcia przy identycznej masie pocisku i prochu w porównaniu z amunicją z płaszczem. Czy tak się stanie trzeba sprawdzić. Nie ma innej metody sprawdzenia.

Proch

Obecnie stosowane prochy są z reguły dobrej jakości i nie trzeba się nimi przejmować.

Jeżeli jednak amunicja wyraźnie brudzi broń - zastosujmy należyte czyszczenie i konserwację. Nie trzeba przekreślać takiej amunicji.

Oczywiście spalanie z dużą ilością resztek stałych może świadczyć o mało powtarzalnym procesie spalania prochu, co dyskwalifikuje amunicję z użycia na dalekim dystansie.

Jednak opisany wcześniej test skupienia powinien rozwiać wątpliwości.

Spłonki

Jeżeli mamy wybór amunicji o podobnych parametrach niezawodności działania broni lub celności, w zależności czego szukamy, warto wybrać taką, która ma mniej aktywne chemicznie spłonki. Swojego czasu na pudełkach amunicji były napisy “non-corrosive”, które informowały, że spłonka mniej oddziałuje na lufę.

Ilustracja 4: Amunicja ze spłonkami non-corrosive, typu Berdan oraz stalową łuską [7]

Obecnie spłonki ogółem zostały zmienione pod kątem chemicznym ale tak jak wspomniałem - jeżeli tylko jest potwierdzona informacja, że dana amunicja ma mniej agresywne chemicznie spłonki, a inne parametry nie odbiegają znacząco - to będzie to rozsądny wybór.

Łuski

Tak jak powyżej.

Dopasowanie amunicji do broni

Opisany dla średniego i dalekiego dystansu test parametrów skupienia jest bardzo wartościową rzeczą.

Sam miałem okazję strzelać z kilku zestawów broni myśliwskiej, zupełnie nowej, składających się ze sztucerów z lunetami.

Okazało się, że możliwość dobrania odpowiedniej amunicji miała ogromne znaczenie.

Zestawy markowej, drogiej broni z podobnymi lunetami, ustąpiły parametrami skupienia strzałów trzykrotnie tańszemu sztucerowi z analogicznie tańszą optyką.

Oszczędność rzędu grubych kilku tysięcy złotych.

Przy czym dobrana do tej tańszej broni amunicja, to nie była żadna światowa czołówka precyzji. Wręcz przeciwnie - standardowa. Jedna z tańszych.

Jest to kwestia dopasowania i dlatego namawiam do takiego podejścia do wyboru amunicji.

Jakie zjawisko stoi za tym dopasowaniem amunicji do lufy?

Długie lufy karabinowe uginają się i jednocześnie skręcają w czasie strzału. Powoduje to, że wylot lufy zakreśla kształt zbliżony do półksiężyca. Jest to forma drgań, więc w czasie jednego strzału występuje kilkukrotne powtórzenie cyklu.

Jeżeli chcemy uzyskać idealną celność, najlepszy moment na opuszczenie lufy przez pocisk, to moment kiedy lufa jest maksymalnie wychylona do góry i na bardzo krótki moment zatrzymuje się.

Niestety nie da się tego zbadać inaczej niż przez strzelanie. I nawet jeśli nie trafimy idealnie w ten moment to i tak uzyskamy lepsze skupienie strzałów przy próbie dobrania amunicji w ten sposób.

A jaki konkretnie ma tu wpływa amunicja? Powoduje określoną siłę wywołującą drgania i określa po jakim czasie pocisk opuści lufę (czy trafi w moment maksymalnego wychylenia).

Podsumowanie

Jeżeli broń jest cenna - precyzyjna - to nie warto ryzykować pogorszenia jej parametrów tanią amunicją.

Jeżeli jednak mamy broń wojskową lub do strzelań na niewielkich dystansach - możemy eksperymentować z najtańszymi gatunkami naboi.

JAK W TAKIM RAZIE KUPOWAĆ AMUNICJĘ TANIO?

Więcej w części drugiej.

Zobacz też materiał filmowy na ten temat:

Żródła ilustracji: [1]http://www.arms.com.pl/upload/400/frontiercmj45fp200gr.jpg [2]http://www.4shooter.com/media/products/fb2b5dc9138fa65cbd49f6dd56e73125/images/thumbnail/big_DSC_0016.JPG?lm=1452791350 [3]http://i.imgur.com/xS61E1n.jpg [4]http://briscoefamily.com/emergency/tng_BulletType.GIF [5]http://www.gtbullets.com/images/45-185gr-LSWCHP-452-01.jpg [6]https://www.the-armory.com/shopsite_sc/store/html/media/ammo/Wolf/7.62x54r_Novosibirsk_Lg.jpeg [7]http://1696252748.rsc.cdn77.org/sites/default/files/imagecache/product_full/ek%203-9-16%20004.JPG

#amunicja #poradnik #porównanie #opis #karabinowa #pistoletowa