Amunicja 12/70 i 12/76. Czy "Magnum" robi różnicę?
Co raz większą popularnością w Polsce zaczyna cieszyć się broń śrutowa o kalibrze 12/76 – tak zwanym Magnum. Dłuższa komora nabojowa oraz znaczenie "magnum" przywodzą na myśl większą siłę ognia takiej broni. Niesłusznie. A dali się na to nabrać nawet "fachowcy".
Można się spierać na temat genezy różnych trendów ale jedno jest niezaprzeczalne – strzelb używa się przede wszystkim do polowania. Jako logiczne następstwo tego faktu, można stwierdzić, że przemiany w broni gładkolufowej i amunicji są w dużym stopniu podyktowane potrzebami myśliwych.
Ilustracja 1. Amunicja śrutowa różnych kalibrów [1]
Skąd w takim razie ogólnoświatowa tendencja do wydłużania komór nabojowych do 76 mm a nawet 89 mm?
Czy chodzi o skuteczność strzału?
Prawdopodobnie tak. Tyle, że sposób osiągnięcia podwyższonej skuteczności jest najwyraźniej zupełnie inny niż mogłoby się wydawać.
Powszechna opinia jest taka, że w większym naboju kryje się więcej "mocy", czymkolwiek ona jest. I stąd domniemana skuteczność tej amunicji.
Fakty są jednak inne. Większość producentów amunicji podaje jasne dane na temat swoich produktów, z których wynika, że prędkość wylotowa / początkowa wiązki śrutu jest wyższa w przypadku amunicji 12/70!
Ilustracja 2. Porównanie danych o amunicji. Zwraca uwagę niższa prędkość ładunków "Magnum" [2]
Wniosek jest taki, że pojedyncza śrucina ma większą zdolność rażenia w przypadku amunicji 12/70.
W takim razie po co dłuższa komora?
W dłuższej łusce udaje się zmieścić większe ładunki śrutu. W efekcie uzyskujemy dwie rzeczy. Sumaryczna energia śrucin jest większa dla naboju 12/76 i da on gęstsze pokrycie śrutem danego obszaru. Tym sposobem na podobnej odległości strzału osiągniemy większe prawdopodobieństwo skutecznego rażenia.
Czy takie rozwiązanie jest zasadne?
Można prowadzić długie debaty na ten temat (łatwo je odszukać na forach myśliwskich) ale podsumowanie jest krótkie i jasne – im gorzej strzelasz tym bardziej próbujesz ratować się sprzętem, a to z reguły nic nie daje.
Po szybkim zapoznaniu się z opiniami myśliwych, którzy polują z obojga typów amunicji – nic nie wskazuje na wyższość naboju 12/76. Wielu z nich po prostu kupiło paczkę albo dwie dla sprawdzenia i twierdzi, że więcej nie kupi.
Istnieją liczne głosy o gorszym pokryciu śrutem (pod względem równomierności). Taki stan jest wyjątkowo niekorzystny, a duży ładunek w łusce może mieć tendencje do deformacji w czasie rozpędzania.
Są osoby, które posiadając broń z komorami 12/76 przez kilka dobrych lat i strzelając setki strzałów, nie załadowały ani razu naboju 12/76.
Czy można strzelać amunicją 12/70 z broni z komorą 12/76?
Tak. Strzelby są dość elastyczne pod tym względem. Należy jednak pamiętać, że strzału nabojem 12/70 z komory 12/70 będzie lepszym wyjściem niż strzał nabojem 12/70 z komory 12/76.
Nie wolno jednak stosować amunicji odwrotnie! Nabój 12/76 nie może być odpalany z komory 12/70.
Te 6 mm przestrzeni zakłóca odrobinę procesy balistyki wewnętrznej ale również powoduje bardzo paskudne zabrudzenie broni w obszarze komory nabojowej, którą ciężko jest czyścić, choćby ze względu na brak narzędzi do tego celu.
Amunicja kulowa i resorty siłowe.
Podnoszone są głosy o tym, że amunicja kulowa w opisanych przypadkach posiada znacząco różne parametry i nabój magnum jest o wiele skuteczniejszy.
Prawdopodobnie tak jest, ze względu na ewidentnie wyższą energię cięższego pocisku. Tyle, że to daje też silniejszy odrzut i trudniejszy strzał – a tak naprawdę o skuteczności porażenia przy strzale breneką decyduje celność. Jeśli spudłujesz silnym nabojem to jego energia nic nie pomoże.
Moim zdaniem lepiej jest oddać dobry strzał, z broni nad którą lepiej panujemy, niż siłować się z działem. Mówię to jako artylerzysta, żeby ktoś nie zarzucił stronniczości.
Argumentem dla amunicji Magnum jest też użycie broni gładkolufowej w resortach siłowych. Ponownie chodzi tu o amunicję kulową - do rozbijania zamków. Czy zamkowi robi to różnicę? Nie wiem. Naboje 12/70 i tak posiadają duży potencjał.
Ilustracja 3. Nabój kulowy Magnum [3]
Istnieje szansa, że ktoś chce mieć potencjał korzystania z amunicji specjalnej w stylu: gazowa, gumowa, ze spieków etc. Wtedy więcej miejsca w łusce jest cenne ale nigdzie nie spotkałem się z takim oficjalnym stanowiskiem.
Podsumowując – skąd biorą się tendencje do wzrostu długości komór?
Moim zdaniem z braku umiejętności strzeleckich. Odsyłam do forów myśliwskich, gdzie można to szybko zrozumieć. Łatwo znaleźć wypowiedzi "młodych", którzy ze strachu przed kompromitacją na polowaniu kupują największe armaty jakie istnieją, żeby oddany strzał był skuteczny.
W opozycji do nich pojawiają się głosy "starych", którzy na prawdę mają wiele doświadczenia i proponują im zupełnie małe kalibry ale sprawdzone pod względem tego, że broń jest składniejsza, strzał przyjemniejszy, a trafienie łatwiejsze – przez to skuteczniejsze.
Konkluzję postawiam czytelnikowi.
Dostępność amunicji
Nie będę się rozpisywał.
Czy można dostać amunicję 12/76? Tak. Nawet z Polskiej produkcji.
Czy jest łatwo dostępna i istnieje duży wybór? Nie.
Oczywiście uważam, że w każdym sklepie jest jedna paczka, bo tak wypada ale po analizie ofert i z doświadczenia wynika taki stan: 40:1.
O co chodzi? Na około 40 rodzajów (producent, grubość, śrutu, odmiana etc.) amunicji 12/70 przypada 1 rodzaj 12/76. I nie zawsze to będzie ten, którego szukamy.
W mojej opinii nie warto sobie zawracać głowy nabojem 12/76. W tej chwili nic nie przemawia wyraźnie na jego korzyść. Wręcz przeciwnie – na stan obecny wygodniej nam będzie korzystać z 12/70.
Uwaga końcowa: Legalność broni w kalibrze 12/89.
Trafiłem swojego czasu na dyskusje na ten temat. Chodziło o fakt, że istniało kiedyś rozporządzenie opisujące szczegółowo rodzaje broni, które można w Polsce posiadać na konkretne pozwolenie itd. Było to podyktowane implementacją dyrektyw unijnych.
W jednym z punktów tego aktu prawnego wymieniano, że w Polsce można mieć strzelby o komorach nie dłuższych niż 76 mm. To prawda.
Jednak całe rozporządzenie zostało uchylone przy nowelizacji (wprowadzeniu zmian w dyrektywach). Obecnie nie podaje ono konkretów, a rodzaje broni palnej są określone w Ustawie o Broni i Amunicji. Z wyłączeniem myśliwskiej – osobny akt prawny. Jednak w przepisach łowieckich również nie zostały ujęte żadne ograniczenia w tym względzie.
Źródła grafiki:
[1] http://old.sotisbg.com/Image/Image?productId=3180&imageId=fc1eb0a48971
[2] FAM Pionki
[3] https://rws-munition.de/en.html
