Zamienność amunicji: .308 Winchester vs 7,62 x 51 mm NATO
Zamienienie tych dwóch naboi może w pewnych warunkach powodować pęknięcie łuski w czasie strzału. Taka sytuacja jest niebezpieczna i warto wiedzieć, co zrobić, żeby do niej nie doprowadzić.
Kolejną ciekawą parą naboi jest .308 Winchester oraz 7,62 x 51 mm NATO.
Wokół tych dwóch typów amunicji trwa zagorzała dyskusja w sprawie ich zamienności. Niestety wnioski są, odwrotnie niż w przypadku .223Rem/5,56NATO, dość niepoprawne.
Ilustracja 1: Zamek uszkodzony w skutek nadciśnienia wywołanego różnicami grubości łuski naboju .308 Win i 7,62mm NATO oraz łuska z widocznym przedmuchem wstecznym gazów prochowych [1]
Na wstępie zaznaczam, że zakładam, że znasz już mój artykuł o zamienności amunicji .223 Rem i 5,56 mm NATO. Z racji tego niektóre sprawy będą opisane pobieżnie, żeby nie powielać treści.
1. Komora nabojowa - Odległość zaporowa (Headspace)
Oba naboje różnią się wymiarami łusek. Między innymi odległością, na której kończą się ramiona łuski, na które z kolei ustalany jest nabój w komorze nabojowej. W skrócie – wniosek jest taki,, że komory nabojowe obu naboi z konieczności mają inną odległość zaporową.
Norma cywilna SAAMMI przewiduje dla komór naboju.308 Win sprawdziany odległości zaporowej o następujących wymiarach: - przechodni (musi zmieścić się w komorze): 1,630” [6] - nieprzechodni (nie może zmieścić się w komorze): 1,634” [6]
Norma wojskowa NATO przewiduje dla komór naboju 7,62 x 51 mm NATO sprawdziany odległości zaporowej o następujących wymiarach: - przechodni (musi zmieścić się w komorze): 1,635” [6] - nieprzechodni (nie może zmieścić się w komorze): 1,6405” [6]
Widoczna jest ewidentna różnica – komory w standardzie NATO nawet w wymiarze minimalnym muszą być dłuższe od komór cywilnych w ich maksymalnym dopuszczalnym rozmiarze.
Ilustracja 2: Porównanie wymiarów maksymalnych obu naboi [5]
Ilustracja 3: Wymiary różniące się w obu nabojach [5]
Tak jak widać różnice wymiarowe istnieją. Te w części dennej są zupełnie pomijalne. Krytyczna dla sprawy jest natomiast kwestia wysokości ramion łusek.
Nabój cywilny ma ramiona krótsze o 0,02 mm ale rysunki przedstawiają maksymalne dopuszczalne wymiary, tolerancje uwzględniają dodatkowe wahania tych wymiarów. W praktyce wymiary komór nabojowych dostosowanych do danej amunicji mogą się od siebie różnić jeszcze bardziej lub.. mniej, a nawet być jednakowe.
Sam fakt różnic bierze się z tego, że amunicja wojskowa jest produkowana przez różne kraje wg ich własnych pomysłów i możliwości. Stąd chcą, żeby broń całego NATO strzelała amunicją całego NATO – wykonuje się luźniejsze komory nabojowe.
Dzięki grubszym łuską, nawet przy dużym luzie, nabój działa poprawnie. Łuska jest rozciągana ale nie pęka. Broń strzela dalej.
W cywilnej amunicji jest już inaczej. Łuski są cienkie i ich użycie w wydłużonej komorze mogłoby doprowadzić do pęknięcia przy nadmiernym rozciągnięciu.
2. Ciśnienia
Ponownie pojawia się temat ciśnień. Intuicyjnie każdy myśli, że amunicja wojskowa musi być potężna, więc ma większe ciśnienia. Tym razem jest odwrotnie. Wyższe wartości ciśnień maksymalnych wykazuje nabój cywilny.
7,62 NATO – 60,191 psi = 415.00 MPa) (NATO EPVAT) [2] 7,62 NATO - 58,000 psi [3] 7,62 NATO - 50,000 psi [6]
.308 Win (C.I.P.) 60,191 psi = 415.00 MPa [1] .308 Win (SAAMI) 62,000 psi = 430 MPa [1][6]
Jak widać jest tu pewne zamieszanie i różne źródła podają różne wartości ciśnień. Tak jak pisałem w artykule o amunicji .223Rem/5,56NATO jest to kwestia metod pomiaru ciśnień.
Nie mniej jednak same ciśnienia uzyskiwane w danych typach amunicji w praktyce mogą nie różnić się znacząco.
3. Grubość ścianek łuski
Aby amunicja działała poprawnie w karabinach maszynowych, gdzie jest dosyłana dość brutalnie, należy wzmocnić łuskę. Tak też stało się z nabojem 7,62 mm NATO. Łuska jest grubsza. Pomiary grubości łuski są trudne do wykonania ale dość dobrze można zobrazować różnicę metodą pośrednią.
Wymiar zewnętrzny jest ten sam, więc grubość ścianki wpłynie na średnice wewnętrzne, a tym samym objętość łuski.
Wykonano ważenie prochu na przykładzie 3 łusek .308 Win i 3 łusek 7,62 NATO. Wszystkie zasypane do pełna (równo z końcem szyjki), a następnie zważono proch, który mieścił się wewnątrz.
Wyniki są następujące:
.308 Win średnia z 3 różnych łusek = 59,2 gr [4] 7,62 NATO średnia z 3 rożnych łusek = 56,3 [4]
Osoby, które elaborują amunicję wiedzą, że to bardzo duża różnica. Prawie 3 grainy prochu to często cała naważka do naboju pistoletowego albo nawet więcej.
Wniosek – do łuski .308 Win zmieści się o wiele więcej prochu.
PODSUMOWANIE
Komory naboju .308 Win są krótsze. Ciśnienie naboju .308 Win jest większe. Łuski naboju .308 Win są cieńsze.
Wniosek jest taki – w większej komorze nabojowej, jaką jest komora 7,62mm NATO, nabój .308 Win może doprowadzić do pęknięcia łuski.*
* - prywatne testy osób elaborujących amunicję, w komercyjnych łuskach dobrej jakości, wykazały, że ładowanie tak wykonanego naboju do komory 7,62mm NATO powodowało rozerwanie łuski dopiero przy 11-nastym strzale z danej łuski, dla słabszych i 24-tym strzale z danej łuski, dla mocniejszych sztuk. [7]
Ilustracja 4: Łuska rozciągana nadmiernie posiada przewężenia w części przydennej mogące doprowadzić do jej pęknięcia [7]
Ilustracja 5: Dwie łuski .45ACP o różnej grubości ścianek i efekt tej różnicy – pęknięcie łuski [8]
Nabój 7,62 mm NATO jest bezpieczny do użycia w komorach .308 Win, ponieważ ma niższe ciśnienia maksymalne i grubszą łuskę. Czasem jednak tolerancje jego wykonania nie pozwolą na poprawne jego zamknięcie w broni cywilnej (dłuższe ramiona łuski), czyli kolokwialnie „nie wejdzie”.
Ilustracja 6: Zamienność amunicji .308 Win i 7,62 mm NATO
Na koniec warto zauważyć dwie rzeczy.
Po pierwsze nawet konfiguracja: nabój .308 w komorze 7,62 NATO (czyli ta niebezpieczna) nie jest uznana za niebezpieczną przez SAAMI.
Po drugie najlepszą metodą na bezpieczne użycie tych naboi jest ładowanie lufy .308 nabojami .308 i lufy 7,62 NATO nabojami 7,62 NATO…
Dobrym wyjściem wydaje się też posiadanie broni z komorami .308 Win, które zapewniają uniwersalność.
4. Masa pocisku
Krótko zwrócę jeszcze uwagę na masy pocisków. Amunicja NATO jest standaryzowana ale cywilna już nie. Zwłaszcza amunicja myśliwska do kalibru .308 Win posiada tysiące odmian. Żeby wybrać odpowiednią amunicję do swojej broni musisz brać pod uwagę nie tylko komorę nabojową ale również skok bruzd w lufie. Inaczej pociski będą koziołkować lub stabilizować się nadmiernie.
5. Elaboracja
Tak jak w przypadku amunicji .223 Rem / 5,56 mm NATO – kardynalną zasadą jest nie mieszanie łusek. Jeżeli elaborujesz amunicję stosuj jeden typ łusek (albo .308 Win albo 7,62 mm NATO) ponieważ mają zupełnie inną pojemność!
Źródła: [1] https://en.wikipedia.org/wiki/.308_Winchester [2] https://en.wikipedia.org/wiki/7.62%C3%9751mm_NATO [3] https://www.ammoland.com/2017/06/7-62-nato-vs-308-winchester-ammo-whats-the-difference/#axzz4zkcQvKvk [4] https://www.youtube.com/watch?v=ySAWy5T7Khk [5] http://s227.photobucket.com/user/rkba2da/media/reloading/762-308comparison.jpg.html [6] J.A. Ejsmont „Celność broni strzeleckiej”, Wyd. WKŁ, Warszawa 2012, str.99 [7] https://www.milsurps.com/showthread.php?t=18604 [8] http://www.shootingtimes.com/files/2014/06/winchester_vs_starline_brass.jpg
